Naakte wijfjes tussen de bladeren…

Sneeuwklokje - Galanthus nivalis. Foto: AnneTanne (Creative Commons license)Gewoonlijk zijn de sneeuwklokjes in mijn tuin best laat.
Trouwens, de meeste voorjaarsbloeiers blijken in mijn tuin aan de late kant. Maar vandaag ontdekte ik inderdaad het allereerste sneeuwklokjes-knopje van deze winter!

Maar waar die gekke titel dan van dit stukje vandaan komt?
Tja, heel veel volksnamen voor dit bloempje geven aan dat men dit toch altijd een erg ‘bloot’ bloempje heeft gevonden. (En eerlijk gezegd, ik vind de knop van dit bloempje ook wel iets van een wel heel doorzichtig négligeetje hebben).
Zo wordt er gesproken over Akeneerske (naakte eerste), Akenjuffers, Akkene meisjes, Naakte mannetjes, Naakte wijfjes, Nakende aarsjes (hier lijkt het helemaal te gek te worden, maar volgens H. Kleijn zijn aarsjes niks anders dan kleine kinderen), Nakende mannetjes, Nakene meisjes enz…

Andere namen geven dan weer aan dat men het bloempje maar dwaas vond, om al zo vroeg te bloeien, en dan heeft men het over Febrewarigekje, Vastenavondzotjes

En natuurlijk wijzen een heleboel namen op de klokjesvorm van de bloemetjes: Klökskes, Liedertjes (= luidertjes), Winterliedertjes.

De botanische naam van de plant, Galanthus nivalis, heeft dan weer een minder tot de verbeelding sprekende origine:
De geslachtsnaam ‘Galanthus’ komt van ‘gale gala’ (melk) en ‘anthos’ (bloem), melkbloem dus, terwijl de soortnaam nivalis afgeleid is van het Latijn nix, wat sneeuw betekent.

In het boek ‘De Geurende Kruidhof’ vertelt Blöte-Obbes een paar mooie legendes over het sneeuwklokje. Een Vlaamse legende is volgens dit boek de volgende:

Toen het eerste sneeuwklokje zijn blaadjes ontouwde, lag er nog sneeuw op aarde en koning Winter heerschte nog. hoewel koning Lente al aangekomen was. Beiden wilden het bloempje een naam geven. Koning Winter nam het in zijn hand en zeide, dat het tijdens zijn heerschappij ontloken was en dus aan hem toebehoorde. Hij noemde het “Sneeuwbloem”, want het bloempje was in zijn koude handen zoo wit als sneeuw geworden. Koning Lente was het daar heelemaal niet mee eens. Hij nam het uit de handen van Koning Winter en noemde het ‘Lenteklokje’, omdat het zijn komst voorspeld had en koning Lente zijn tijd al gekomen achtte. Ondertusschen hadden de bloempjes in de warme handen van Lente groene vlekjes gekregen en nu besloten Winter en Lente ieder de helft van hun naam aan het plantje te schenken. En voortaan heette het bloempje Sneeuw-klokje.

Een andere legende, die in Duitsland verteld wordt, vind ik zelf ruim zo mooi (ook bij Blöte-Obbes):

Toen God alles geschapen had, gras, planten en bloemen, maakte hij ook de sneeuw en zeide: “De kleur moet ge U zelf maar zoeken, gij dekt toch alles toe”. De sneeuw ging naar het groene gras en zeide: “geef mij uw groene kleur”. Maar het gras weigerde dit. Toen ging ze naar de bloemen. De roos, ’t viooltje, de zonnebloem, niemand wilde z’n kleur afstaan. Zoo kwam zij bij het sneeuwklokje. “Indien mij niemand een kleur geeft, zoo zal ’t mij gaan als den wind, die slechts daarom zoo boos is omdat men hem niet ziet!”
Het sneeuwklokje kreeg medelijden en zei “wanneer ge mijn kleur wilt hebben kunt ge haar nemen”. Zoo kreeg de sneeuw haar witte kleur. Het werd de vijandin van alle bloemen behalve van het sneeuwklokje.

Natuurlijk is dit niet mijn enige sneeuwklokjes-schrijfsel

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

7 thoughts on “Naakte wijfjes tussen de bladeren…

  1. Het zal wel een kleine vertyping zijn, maar het Griekse woord voor melk is ‘gala’, met een tweede a (Kleijn vergist zich dus). Dit komt bijvoorbeeld ook terug in het Engelse woord voor de Melkweg, Galactic, in welk woord de tweede naamval van het oorspronkelijke Griekse woord zit: galaktos.
    ‘Gale’ komt ook voor, nl. in de naam voor de gagel: Myrica gale (oudere naam: Gale palustris). Dat ‘gale’ is in feite een verbastering van oudere vormen als gaghel, gagelle (de herkomst is onduidelijk). In het Engels is er nog de naam Sweet gale voor de gagel.
    Behalve de reeds genoemde volksnamen voor sneeuwklokje nog deze: Lichtmisbloempjes, Sint Antoniusbloem, Snottebel, Spijtse duivelkens, Juffrouwkens, Zwaluweikens, Zottemuts.
    Alfred Listal heeft een aardig gedicht geschreven (en daarbij tekeningen gemaakt), getiteld Sneeuwklokje, uitgekomen in 1918 bij Kluitman, zie http://www.dbnl.org/tekst/list002snee01_01/list002snee01_01_0001.htm .

  2. Zo mooi, die volkse namen voor het ‘sneeuwklokje’… Bij ons zijn die altijd héél laat!
    Prachtige legendes – mij totaal onbekend!
    Bij ons bloeit boragie nog volop en de forsythia krijgt al bloempjes! Dat kan toch niet blijven duren?

  3. Inderdaad Rob, en vermits ik intussen wel wat Grieks ken, maar nooit Grieks geleerd heb, heb ik die fout netjes mee overgenomen (en intussen gecorrigeerd).

    Annemie, ik heb misschien voor binnen een paar weken, als de sneeuwklokjes echt luiden, nog een legendetje meer in petto ;-). De Forsythia heeft hier nog helemaal niet de neiging om te gaan bloeien… En boragie heb ik ook al maanden niet meer.

  4. Pingback: Lentebode
  5. bedankt voor de illusratis en de verhalen! Ik had net een verhaalje over hoe het sneeuwklokje aan haar naam kwam bedacht voor mijn aanstaande kleinkind, en wat meer informatie hier over was heel leuk! Overigens had ik mijn verhaaltje al verzonden, dus dat blijft los van de feiten ggewoon: verhaaltje van Oma…

    vriendelijke groet van

    Loes Homans-van der Kouwe

  6. Pingback: Sneeuw… klokjes

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.