Koffie, cichorei en zwangerschap

Een tijdje geleden kreeg ik een mailtje in mijn postbus, met daarin volgende vraag:

Met veel belangstelling heb ik uw lijst van te mijden kruiden tijdens de zwangerschap gelezen. (…)
Nu zie ik cichorei op de lijst staan. Cichorei is een belangrijk ingrediënt van Bambu, Pacha en andere soorten “eikeltjeskoffie” die juist aan zwangere vrouwen worden aangeraden, als vervanger van koffie. Ik zou heel graag willen weten of deze producten wel of niet tijdens de zwangerschap gebruikt mogen worden. De recente berichten zijn namelijk dat koffie voor het embryo/de foetus nog veel slechter is dan gedacht. Ik zou daarom graag de koffie willen vervangen door iets wat echt veilig is voor het eventuele kindje, ook tijdens het zwanger worden.

Cichorei - Cichorium intybus.  Foto: Tico Bassi - Creative Commons License

Cichorei

Allereerst cichorei… Cichorei wordt over het algemeen als een zeer veilig kruid beschouwd, enkel het gebruik van grote hoeveelheden tijdens de zwangerschap wordt afgeraden omdat het baarmoederstimulerend, menstruatiebevorderend kan zijn. Vooral in het eerste zwangerschapstrimester kan het dus zinvol zijn om het gebruik van cichorei te beperken, vooral als er al sprake is van eerdere miskramen.

En de schrijfster had gelijk: heel wat koffievervangers bevatten kleine of grotere hoeveelheden cichorei. Pacha is volgens mij puur cichorei, en Bambu bevat cichorei als belangrijkste ingrediënt, naast vijgen, tarwe, gemoute gerst en eikels.
Ik ben vervolgens in mijn keukenkast gedoken, en heb alvast goed nieuws voor Belgische zwangeren: de instant-koffievervanger van Bio-Time (het bio-huismerk van Colruyt) vermeldt op zijn ingrediëntenlijst enkel tarwe, mout, vijgen en eikels. Ik vrees echter dat dit merk in Nederland enkel verkrijgbaar is bij Bio-Planet in Eindhoven.

Mijn vraag aan jullie: Als je een koffie-surrogaat in huis hebt, kijk dan eens even op de ingrediëntenlijst, en laat in de reacties op dit artikel even weten welke merken wel en niet cichorei bevatten?

Koffie - Coffea sp. - Foto: Tonx - Creative Commons License

Koffie

Het valt mij altijd op, dat heel veel mensen bijna reflexmatig denken: ‘Als iets natuurlijk is, dan is het goed’, terwijl diezelfde mensen net zo gemakkelijk uitgaan van ‘Koffie is slecht’.
Neen, ik ben niet van plan hier een pleidooi te gaan houden voor koffie, ik wil enkel op de contradictie tussen die twee opvattingen wijzen. Inderdaad, ‘koffie’ is in essentie ook een medicinaal kruid, en dat bakje troost is op de keper beschouwd ook een soort van ‘kruidenthee’, ook al is de bereidingswijze dan lichtjes verschillend. (En het is een medicinaal kruid waarvan we een aantal effecten en bijwerkingen over het algemeen uit persoonlijke ervaring zéér goed kennen!)

James A. Duke volgt blijkbaar dezelfde redenering als ik, want in zijn boek ‘The green pharmacy‘ beschrijft hij ruim 180 medicinale kruiden waaronder, inderdaad, koffie.

Wat valt er nu eigenlijk te zeggen over het gebruik van koffie tijdens de zwangerschap?
Ik weet niet precies waar de schrijfster van de hierboven geciteerde mail op doelde, toen ze opmerkte:

De recente berichten zijn namelijk dat koffie voor het embryo/de foetus nog veel slechter is dan gedacht.

Ik heb de (wetenschappelijke) literatuur er op nageslagen, en vind inderdaad een handvol recente artikelen (koffie en zwangerschap is een behoorlijk goed onderzocht terrein, zo blijkt). In de afgelopen vier, vijf maanden zijn er een handvol artikelen gepubliceerd die de invloed van het drinken van koffie tijdens de zwangerschap onderzoeken, en de resultaten bleken niet helemaal met elkaar in overeenstemming.

Ik heb niet nader bekeken waar de oorzaak daarvan kan liggen: een onderzoek dat bv ‘retro-spectief’ nagaat of bepaalde factoren een invloed hebben gehad, zijn over het algemeen minder betrouwbaar dan ‘prospectieve’ onderzoeken, waarin men vanaf het begin een aantal factoren gaat ‘natellen’. Als je bijvoorbeeld een aantal vrouwen ondervraagt waarbij iets misgelopen blijkt te zijn tijdens de zwangerschap, zullen die bijvoorbeeld eerder geneigd zijn zich bepaalde ‘abnormale’ voorvallen (ziekte, medicijngebruik) te herinneren dan vrouwen die een kerngezonde baby op de wereld hebben gezet. Die zullen eerder die abnormale voorvallen vergeten te vermelden als er hen naar gevraagd wordt na de bevalling. Als daarentegen aan die hele groep vrouwen vanaf het begin werd gevraagd om elke ziekte en elk medicijn – en elk kopje koffie – te noteren, dan is na afloop een eventueel gevonden verband tussen het één en het ander betrouwbaarder.

Daarom gewoon een algemeen overzicht van de conclusies van de onderzoeken:

  • het soms gesuggereerde verband tussen koffie en miskraam kon door de recente onderzoeken niet worden bevestigd.
  • Er lijkt wel een verband te zijn tussen koffie en een lager geboortegewicht. Als je meer dan drie koppen koffie per dag drinkt, lijkt het geboortegewicht van de baby met 10 gram per kopje lager te liggen.
  • Dit is tegelijk een conclusie die meerdere kanten heeft: bij vrouwen zonder risico op zwangerschapsdiabetes is dit natuurlijk ongewenst. Bij vrouwen met een verhoogd risico op zwangerschapsdiabetes, lijkt echter een matig gebruik van koffie vòòr de zwangerschap dit risico ter verlagen.
  • Maar ook hier is er een andere kant: het drinken van veel koffie (of andere bronnen van caffeïne!) verlaagt de vruchtbaarheid, tenminste bij niet-rooksters. (Waarschijnlijk verloopt – door de invloed van nicotine op bepaalde leverenzymes – de afbraak van caffeïne bij rooksters sneller, waardoor dit effect van koffie niet optreedt. Maar dit maakt roken daarom natuurlijk nog niet aan te raden!)

Conclusie

Koffie is een medicijn zoals alle andere (kruiden)geneesmiddelen, en moet dus met zekere omzichtigheid gebruikt worden.
Cichorei is, zeker vanaf het tweede zwangerschapstrimester, een prima vervanger. Tijdens de eerste drie maanden van de zwangerschap kan het zinnig zijn om naar een ander alternatief uit te kijken als je reeds meerdere miskramen gehad hebt.
Denk er ook aan, dat niet alleen koffie, maar ook gewone thee (Camellia sinensis – zowel zwarte als groene thee) en cola-dranken bronnen zijn van caffeïne! Als je dus behalve twee kopjes koffie ook nog eens drie kopjes thee en een aantal glazen cola drinkt, loopt je dagelijkse caffeïnedosis al snel op.

De foto van de cichoreibloem is gemaakt door Tico Bassie, en valt onder een Creative Commons Licentie
De foto van de koffiebloem is gemaakt door Tonx, en valt onder dezelfde Creative Commons Licentie

Deze buttons respecteren je privacy (zie info):

6 thoughts on “Koffie, cichorei en zwangerschap

  1. Tijdens mijn 3 zwangerschappen, nu reeds een 30-tal jaren geleden, heb ik nooit stilgestaan bij de ‘eventuele’ nadelige gevolgen van koffiedrinken. En ik was een ‘koffielutte’ (puur West-Vlaams)…
    MAAR… ik was telkens 9 maanden constant misselijk en koffie ging er niet zo vlot in of met andere woorden – het smaakte mij niet zo goed!
    Ik heb nooit ‘zwaargewichten’ op de wereld gezet: 3,100kg, 3,050 en 2,750 (3 weken te vroeg) en ik denk niet dat koffie daar voor iets tussen zit. Met medicijnen, frisdrank en alcohol werd heel omzichtig omgesprongen. Achteraf had ik overvloedig melk voor (langdurige) borstvoeding – 3 à  7 maanden.

  2. Dat durf ik niet zonder meer te zeggen.
    De effecten die koffie op het lichaam heeft, hangen ten dele samen met de caffeïne, maar koffie bevat nog een heleboel andere bestanddelen die ook elk hun effect hebben.

    Algemeen kan je zeggen dat caffeïne-vrij koffie niet gezonder is dan gewone koffie, maar dat hij ‘anders ongezond is’. De laatste tijd wordt vooral aandacht geschonken aan de negatieve effecten op het hart vanwege caffeïne-vrije koffie.

    Soms wordt er ook gewezen op het risico van de solventen die worden gebruikt om de caffeïne uit de koffie te halen. Waarschijnlijk is dat risico te verwaarlozen, omdat de solventen in kwestie verdampen bij wat hogere temperaturen (zoals tijdens het branden, dat steeds gebeurt na het decaffeïneren).

    Zelf drink ik weinig koffie, maar als ik er drink, dan bij voorkeur een kopje ‘echte’ koffie, waar ik dan ook echt van kan genieten.
    Caffeïne-vrije koffie wordt gewoonlijk gemaakt van robusta-bonen, en die zijn over het algemeen minder fijn van smaak dan arabica-koffie. En die robusta bonen bevatten een aantal andere stoffen die maken dat robusta-koffie (al dan niet met caffeïne) ook als minder gezond moet worden beschouwd dan arabica koffie.
    Het gaat hier om zeer kleine effecten, die nauwelijks een rol spelen bij een kopje koffie per dag, maar die belangrijker worden als je echt sloten koffie drinkt.

  3. In ‘colruyt’ is de granenkoffie van Biotime al een tijdje uit de rekken wegens een probleem bij producent. Ik heb een alternatief gevonden: Yorzo instant van het merk Lima (biowinkel)

  4. Het is een erg late reactie, maar misschien toch een fijne toevoeging: de ” Chikko not coffee” in de gele verpakking bevat alleen gebrande spelt. Ik vind hem erg lekker, zeker in een latte enz.
    Je kan het bij de meeste natuurvoedingswinkels kopen.

  5. Reactie op Amber. In “Chikko not coffee” zit gebrande cichorei, wat zoals hier al werd beschreven baarmoederstimulerend en menstruatiebevorderend is. Vooral in het eerste zwangerschapstrimester en bij eerdere miskramen is dit product dus niet aan te bevelen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.