AnneTannes Tuin

Nee, geen paniek, er is geen Grote Kat ontsnapt uit de Olmense Zoo…
Maar toen ik woensdag in de serre mijn tomatenplantjes in grotere potjes aan het verplanten was, vielen mij plots de tientallen kuiltjes op in de zanderige strook onder de kweekbakken…

‘Heeft daar water gedrupt’ schoot er door mijn hoofd… maar dat kon natuurlijk niet: de kweekbakken zijn al maandenlang leeg, en de kuiltjes waren toch echt geen drupkuiltjes.
Nee, het waren allemaal valkuilen van de mierenleeuw, een roofdier dat vooral in de Kempen en in de duinen voorkomt… op plaatsen met een hele zanderige bodem dus.

Zijn naam dankt dit insect aan de jacht- en voedingsgewoonten van zijn larve. Die larve maakt deze mooie trechtertjes in het zand door spiraalvormig achterwaarts in het rond te kruipen en daarbij het weggeschoffelde zand met zijn kop opzij te mikken. De hellingsgraad van de resulterende trechterwand is zodanig, dat de zandkorrels nog net in evenwicht blijven. Maar als er een insect – vaak mieren – over de rand van de trechter sukkelt, glijdt het met een mini-zandverschuiving naar beneden.
Ik zag het gebeuren, en als zo’n mier op de bodem van de trechter terecht komt, verdwijnt hij in een mum van tijd ondergronds. Het mierenleeuwjonkie grijpt zijn slachtoffer met zijn enorme kaken (te zien op de tweede – slechte – foto), en trekt het onder het zand. Een kruimeltje coco-peat was tijdens het verpotten aan de rand van een kratertje terechtgekomen, en de larve die daar verborgen zat, begon letterlijk zand in de richting van zijn vermeende prooi te gooien, in de hoop het zo nog naar beneden te laten vallen.

Zo’n mierenleeuwlarve (en ik laat me vertellen dat er op de bodem van elke bomtrechter in de serre zo’n mormel zit) brengt twee tot drie jaar ondergronds door. Dan verpopt het zich in een knikkergrote cocon gevormd van zandkorrels. Na ruim drie weken, het is dan hartje zomer, kruipt de volwassen mierenleeuw dan te voorschijn. Ik heb die nog niet in levende lijve gezien, het is een netvleugelig insect dat wel wat van een plomp vliegende libel weg heeft. Het zou vooral in de avonduren vliegen, en daardoor niet vaak worden opgemerkt.

Op de website van Lucien Noens is overigens een mooie fotoreportage te vinden over de levensloop van de mierenleeuw.

A Lion in my Garden!

No, don’t panic, it’s not a Big Cat that escaped from the Olmen’s Zoo (Olmen is the village were I live).
But when I was buzy in the greenhouse last wednesday, I suddenly saw several tiny pits in a sandy strip of soil under a series of breeding boxes. My first thought was ‘Water has dripped from the boxes!’, but of course that was impossible, since they haven’t been in use for months.

No, all those tiny craters are pit traps used by (the larva of) an antlion.
Since I find it difficult to explain in English myself, I borrow a fragment from the English Wikipedia:

Having marked out the chosen site by a circular groove, the antlion larva starts to crawl backwards, using its abdomen as a plough to shovel up the soil. By the aid of one front leg it places consecutive heaps of loosened particles upon its head, then with a smart jerk throws each little pile clear of the scene of operations. Proceeding thus it gradually works its way from the circumference towards the center. As it slowly moves round and round, the pit gradually gets deeper and deeper, until the slope angle reaches the angle of repose (that is, the steepest angle the sand can maintain, where it is on the verge of collapse from slight disturbance). When the pit is completed, the larva settles down at the bottom, buried in the soil with only the jaws projecting above the surface, often in a wide-opened position on either side of the very tip of the cone.

Since the sides of the pit consist of loose sand at its angle of repose[9], they afford an insecure foothold to any small insects that inadvertently venture over the edge, such as ants. Slipping to the bottom, the prey is immediately seized by the lurking antlion; or if it attempts to scramble again up the treacherous walls of the pit, it is speedily checked in its efforts and brought down by showers of loose sand which are thrown at it from below by the larva. By throwing up loose sand from the bottom of the pit, the larva also undermines the sides of the pit, causing them to collapse and bring the prey with them. Thus it does not matter whether the larva actually strikes the prey with the sand showers.

After two to three years underground, the larva makes a globular cocoon of sand. Its metamorphoses takes about a month, and then the adult insect emerges. It looks a bit like a damsel fly (although they aren’t closely related). I haven’t seen that creatures yet, I have been told it flies in the evening and isn’t seen very often.

On this page, made by Lucien Noens, you can find some nice picture of the antlion (much better than my pics!).